Hoe kan je empathie bij kinderen vergroten en ze leren omgaan met gevoelens?

Het valt me vaak op dat sommige mensen, zowel kinderen als volwassenen, het moeilijk hebben om nog uit zichzelf en bewust goede manieren te hebben en zich in iemand anders zijn plaats te stellen. Misschien ben ik zelf niet zo’n goed voorbeeld want ik ben dan weer té empathisch en té vriendelijk soms. Mijn moeder zegt altijd dat ik moet stoppen met altijd moeder Theresa te zijn. Maar het is wie ik ben en dan denk ik: beter té empatisch en vriendelijk dan een zuurpruim. Maar verleren onze kinderen ook deze goede manieren…en hoe kan je empathie bij kinderen vergroten? 

Empathie?

Empathie vergroten bij kinderen, volwassenen… Zich kunnen inleven in anderen, ook al denk jij iets anders. Het is niet meer zo gemakkelijk. Of dat was het waarschijnlijk nooit. Vroeger hield zich men meer aan de regels of waarden en normen die er waarden. Meestal omdat het zo hoorde of moest of door sociale druk. Nu is die ‘verplichting’ vanuit geloofsovertuiging niet meer zo uitgesproken zoals vroeger vind ik. Er is ook nog zoiets als té vrije meningsuiting tegenwoordig, maar dat is mijn absolute eigen mening. Soms is het beter om iets te denken dan het te zeggen en hoeft niet iedereen zomaar bepampert te worden maar dat is een andere discussie. Beter zou zijn om onze kinderen (en onszelf) een beetje meer te trainen in dat empatisch vermogen. Zo vroeg mogelijk. En misschien nog belangrijker: het goede voorbeeld geven. Oh man, je zou versteld staan van het effect dat dit heeft op je kinderen. Als juf kan ik zeggen dat het gezegde ‘de appel valt niet ver van de boom’ vaak van toepassing is. Jij vult zelf maar in hoe je dit wil interpreteren…

Empathie vergroten bij kinderen…

In mijn eigen bescheiden mening is het nodig om kinderen (en volwassenen ook hoor) tools aan te reiken die ze kunnen gebruiken om tot inzicht te komen in hun eigen gevoelens en dat van anderen. Wanneer je je eigen gevoelens kunt begrijpen en uitdrukken, dan ben je al een stapje dichter bij zich kunnen inleven in anderen hun gevoelens. Communicatie is daar een erg belangrijk onderdeel van. Goed kunnen communiceren, je gevoelens kunnen verwoorden en anderen hun gevoelens begrijpen…  Ervaring komt als je ouder wordt maar ook kinderen kunnen deze vaardigheden oefenen op hun niveau. Empathie vergroten bij kinderen begint op net dezelfde manier: gevoelens leren benoemen, herkennen en zien bij anderen.

Samen spelletjes spelen

Geloof het of niet maar kinderen leren hier veel uit. Ze leren wachten op hun beurt, geduld hebben dus, eerlijk zijn, omgaan met winnen en verliezen en de bijbehorende gevoelens…. Conflicten van tijd tot tijd zullen er ongetwijfeld ook wel eens zijn.

Praat met elkaar over gevoelens

Ik zal vaak mijn gevoelens verwoorden thuis. Dat ik blij ben omdat…. verdrietig want… boos omdat… jaloers en noem maar zo op. Zo leren mijn kinderen meer over ‘waarom’ ik soms doe hoe ik doe. Ze zien dat het normaal is dat je verschillende emoties toont en leren zo ook hoe ze zich kunnen uitdrukken op een goede manier. Ze zien ook wel eens van ons hoe we ons op een niet zo’n goede manier uitdrukken en dan praten we hier nadien over. Vraag ook eens aan jouw kinderen hoe ze zich voelen. Ik merkte op een bepaald moment aan Vince dat hij vaak een soort van ‘crisissen’ kreeg en zich moeilijk kon uitdrukken. Ik maakte samen met hem een gevoelensmeter en die hingen we aan de muur. Zo kan hij ook zonder het te moeten verwoorden aanduiden hoe hij zich voelde. Meestal verduidelijkte hij nadien automatisch waarom hij boos, blij, verdrietig was…

Speel toneelstukjes

Dit gebeurt ook vaak in de klas (wat heel goed is!). Door middel van rollenspelen leren kinderen zich inleven in anderen. Je kan gebeurde situaties opnieuw spelen, zodat sommige standpunten duidelijker worden. Soms komen de anderen en de kinderen zelf dan tot inzichten. Dit kan ook met poppetjes, LEGO figuren enz…

Bekijk samen filmpjes op internet of televisie over sociale situaties

Wanneer je samen naar filmpjes kijkt en er gebeuren dingen, kan je er samen over praten. Wat ging goed, wat zouden jullie gedaan hebben? Hoe zouden ze zich gevoeld hebben enz???

Voorlezen

Voorlezen is heel goed om het empatisch vermogen en de taalontwikkeling te stimuleren. Zeker als je net zoals bij de filmpjes af en toe eens ingaat op gevoelens die het bij je kinderen naar boven brengt.

Samen dingen doen…

Wanneer je samen dingen doet, face to face praat met elkaar en aandacht hebt voor elkaar, dan zal je zo ook empathie vergroten bij kinderen. Ze zijn meestal gelukkiger en leren heel veel van jouw gedrag. Wanneer je natuurlijk enkel oog hebt voor je schermpje dan gaan ze hier niet veel aan hebben…

Gevoelens lezen bij anderen

Soms kan vragen aan jouw kinderen hoe anderen zich voelen volgens hen ook helpen. Samen ga je op zoek naar de gevoelens bij anderen door goed te kijken en misschien wel eens iets te vragen? Maak er een spelletje van…

Vraag je kind regelmatig naar zijn mening

Luisteren naar je kind is ook belangrijk. Vaak zit ze iets dwars als ze op een bepaalde manier reageren of net niet. Betrek heb in keuzes, vraag uitleg…

 

Achter elke actie zit een gevoel, achter elk gevoel een verhaal…

Wat ik heel erg geleerd heb is kijken naar kinderen op een empathische manier. Proberen het gedrag te begrijpen, zeker als het gedrag is dat niet door te beugel kan. Soms, als je écht kijkt en luistert naar een kind, besef je dat zijn gedrag voortkomt uit een bepaalde gebeurtenis. Wanneer je die gebeurtenis kunt bespreken of oplossen, dan is er al een groot stuk ‘woede’ weg of kan jij jouw eigen gevoelens bijsturen. Maar veroordeel niet meteen… Dit is ook empathie.

lees ook: Praten rond gevoelens met kinderen, hoe begin je daaraan?

en ook: Boekjes die kinderen helpen hun gevoelens te benoemen + ademhalingsoefeningen

en als je boeken zoekt: Mooie prentenboeken over gevoelens

Conflicten oplossen (thuis en op school)

Ik heb enkele (voor mij) interessante filmpjes ontdekt tijdens mijn opzoekwerk waar ik volledig kan achterstaan en waarin ik handelingen van mezelf herkende. Wanneer er bijvoorbeeld een conflict is op school, probeer ik steeds met alle partijen rustig te praten. Ik word niet boos, op niemand, en probeer eerst de gebeurtenis te achterhalen zonder iemand te veroordelen. Daarna probeer ik hen hun gevoelens te laten verwoorden en vraag hen om zich eens te verplaatsen in de andere zijn schoenen. Merk ik dat dit werkt, dan vraag ik hen op de duur of ze graag even een momentje hebben om het ‘probleem’ samen op te lossen. Ze mogen van mij dan op een rustig plekje gaan staan. Meestal duurt het nog geen 5 minuten of ze komen lachend terug samen binnen. Wat ik dus wil zeggen… als er ruimte is om gevoelens te bespreken en ze leren zich in te leven in een ander, dan worden er veel misverstanden de wereld uit geholpen. Zo zal je ook empathie vergroten bij kinderen…

NVC methode (geweldloze communicatie) in een school

Het is gebaseerd op 4 processen in de communicatie…

1. WAARNEMING

De eerste stap in het proces van Geweldloze Communicatie gaat over het onderscheid maken tussen waarnemingen en oordelen en interpretaties. We nemen de feiten waar, zonder de gevoelens te benoemen.  Sec: wat is er gebeurd.

2. GEVOEL

We vertellen hoe we ons daarbij voelen.

3. BEHOEFTE

Geweldloze Communicatie helpt onze vaardigheid te vergroten in het herkennen en uitdrukken van onze eigen behoeften, evenals af te stemmen op de behoeften van anderen.

4. VERZOEK

De focus in de vierde stap is het vergroten van samenwerking door helder te maken wat we willen dat wie doet en wanneer. Zonder deze helderheid, laten we het aan anderen over om te raden en in te vullen wat we nodig hebben, wat gemakkelijk tot misverstanden kan leiden.

 

 

 

COPYRIGHT: Filmkompagniet, Denmark. Filmkompagniet has produced 24 films which demonstrate good working practices in schools. See more on www.filmkompagniet.dk and some of them in English at www.filmkompagniet.dk/english

 

Hoe gaan jullie om met gevoelens, empathie bij kinderen , thuis en op school? 

XOXO Nathalie