Filosoferen is eigenlijk iets dat kinderen spontaan doen. Ze stellen 10000 waarom-vragen. Als je ze telkens afblokt, dan zullen ze die vragen misschien niet meer durven stellen en dat is jammer. Jammer voor hun ontwikkeling. Filosoferen is gezond en interessant. Zo worden ze kritische volwassenen die zich verwonderen, die creatief zijn en die zaken kunnen verwoorden. Ook thuis kan je samen met je kroost filosoferen. Uiteraard in de klas ook. Eigenlijk altijd en overal. Met deze filosofische boeken en spelletjes kom je al een heel eindje.
Inhoudstafel
Filosofische boeken en spelletjes
Enkele dagen geleden verscheen er al een artikel over filosoferen met kinderen op mijn blog, om jou wat tips te geven, in dit artikel bespreken we enkele filosofische boeken en spelletjes voor kinderen. Om thuis aan de slag te gaan of in de klas. Want filosoferen kan altijd en overal. Het is leuk, interessant en je bekijkt de dingen anders. Je denkt na over acties, bepaalde zaken, je woordenschat vergroot, je leert beter naar elkaar te luisteren, je te verwoorden, ideeën te uiten en meningen te verwoorden. Dus wanneer kinderen jou een waarom-vraag stellen, kan je ook altijd eens de bal terugkaatsen en vragen wat ze zelf denken. Op deze manier kan je al een filosofisch gesprek starten. De kunst is daarna om door te vragen zonder zelf antwoord te willen geven op de vraag.
1. Filosofische boeken voor kinderen
Wat is goed, wat is kwaad?
Dit boekje is uit de reeks Filosofie voor kinderen. Je vindt er 6 grote vragen. De bedoeling is om gesprekken te starten, niet om pasklare antwoorden te geven. Leuk om samen met je kinderen te lezen. Zo leren kinderen ook uit andere perspectieven te reageren op bepaalde vragen. We weten allemaal dat stelen eigenlijk niet mag… MAAR… wat als…iemand zo arm is dat hij enkel door een appel te stelen kan overleven? Mag het dan wel? In dit boek vind je interessante vragen om eens even bij stil te staan en dit boek helpt jou als ouders de juiste vragen te stellen. Ook handig om in de klas te bespreken trouwens…
afbeelding van de DENKKKARAVAAN
Kan niet bestaat niet
In dit boek vind je verhalen en gedichten die je kan gebruiken om een filosofisch gesprek met kinderen te starten. Het zijn niet zomaar verhalen, het zijn denkverhalen en -gedichten voor wie eens op een andere, diepgaandere manier met jonge kinderen in gesprek wil gaan. Dat kan eigenlijk al met kinderen vanaf 4 jaar. De verhalen schetsen een concrete context voor jongere kinderen waaruit je een onderwerp kunt benaderen. Je kan ook doorvraagkaarten downloaden via Filosovaardig!
Omdenken doe je zo
Problemen zijn mega vervelend, maar door om te denken kan je soms nieuwe kansen creëren. Van een probleem een mogelijkheid maken dus… Om kinderen te leren omdenken is er dit leuke boekje. Het staat vol voorbeelden en grappige verhalen over hoe kinderen met behulp van slechts 4 vragen hun problemen kunnen omdenken.
Het onwijs grote FILOSOFIE DOEBOEK op reis
In samenwerking met Fabien, van Filosovaardig, maakten ze dit leuke doeboek voor op vakantie. Dit boek staat vol met vragen om je hersenen wakker te schudden. Daar word je niet alleen slimmer van maar je leert jezelf ook beter kennen. Dit boek is ideaal voor iets grotere kinderen vanaf 8 jaar.
De kinderen gaan met Elsa op een wonderbaarlijke reis en houden een denkchallenge. ? Ze gaan moeten tekenen, fantaseren, puzzelen, spelen en kijken. En zich verwonderen over alle denkchallenges, dillema’s en breinbrekers! Een superleuk boek waar kinderen zich geen seconde mee gaan vervelen!
Je kan dit doeboek hier vinden
Becky Breinstein – De gifbeker van Socrates
Dit leuke leesboek leest supervlot omdat er veel prenten instaan. Het is in feite een graphic novel als je het zo bekijkt. Vanaf 8 jaar gaan de meeste kinderen die al goed lezen hier veel aan hebben. Wat is filosofie eigenlijk? En hoe weet je of een vraag filosofisch is? Uit de grappige verhalen van Becky Breinstein kun je veel leren over de zoektocht naar wijsheid en kennis. En voor je het weet ben je ZELF aan het filosoferen. Want Socrates stelde aan IEDEREEN filosofische vragen, dus je hoeft er helemaal geen professor voor te zijn! Je komt de weten waarom Becky van school gestuurd is en doorheen het verhaal leer je meer over filosofie! Maar niet op een saaie manier, op een grappige en toegankelijke manier.
Waarom een bos geen ramen heeft
Dit is een bundel met 28 verrassende, licht filosofische dierenverhalen voor kinderen vanaf 8 jaar. Kinderen kunnen het zelf lezen of je kunt het ook voorlezen. Na deze verhalen kan je een gesprek aangaan met de kinderen. Wat is er gebeurd? Hebben ze zelf ook al eens verkeerde aannames gedaan? Vooroordelen gehad of bepaalde zaken gedacht? Deze korte verhalen zijn een leuke start voor filosofische gesprekken. Dit is het eerste boek in de serie..
Hoge beren vangen veel wind
Hoge beren vangen veel wind is een bundel met 25 licht-filosofische dierenverhalen voor kinderen vanaf 8 jaar. Over de beer die dacht dat hij een boom was. Over de nieuwe schoenen van de duizendpoot. Over de dag waarop de mammoet voorgoed het bos verliet. Maar ook over de regenbui die vreemd genoeg alleen de hond nat maakte. En over wat er allemaal gebeurde toen de ezel op de rode knop drukte (je zult het niet geloven). Met prachtige illustraties van Naomi Christiaens.
De verhalen zijn niet te lang, ideaal om voor te lezen en er zitten voortdurend wijsheden en wijze lessen in. We zullen ons ongetwijfeld wel ergens in herkennen. Een ideaal boek om diepgaande gesprekken aan te knopen!
‘Mag je haaien aaien?’ en het vervolg ‘Kunnen bergen krimpen?’
Deze leuke kartonboeken bevatten allemaal filosofische vragen. Je kan eerst de kinderen een antwoord laten geven, nadien kan je de twee verklaringen lezen. Eerst het grappige verhaal vol humor en nadien de logische verklaring, wetenschappelijk gezien. Mijn kinderen vonden deze boeken heerlijk om te lezen. Bovendien hoef je deze boeken niet van vooraf aan de beginnen, maar jij kiest gewoon welke vraag je wil beantwoorden.
TOPTIP: Zin om te fantaseren en te filosoferen na de jacht op de beren? Doe dan mee met de Wijze Weetjes Wandeling! Hang jouw vraag over onze wonderlijke wereld voor je raam en trek er met je gezin op uit om andere wijze vragen te spotten. Bedenk samen vrolijke antwoorden tijdens het wandelen en houdt zo ook je hoofd gezond.
We hopen dat die beelden ook online opduiken, zodat we de prikkeling in het straatbeeld, ook naar de huiskamers kunnen brengen. Als je dit wil en nog een activiteitje zoekt, kan je zelf wijze weetjes-posters downloaden via www.wijzeweetjes.be. Mensen die hun wijze vraag aan hun raam hangen, er een foto van maken en die taggen met #wijzeweetjeswandeling, maken kans op een wijs wedstrijdpakket!
2. Filosofische praatkaarten voor kinderen
Praatprikkels
Het is leuk en belangrijk om met kinderen te praten. Dus stel je vragen als ‘hoe was het op school vandaag?’ of ‘wat heb je dit weekend gedaan?’. Helaas blijken deze lang niet altijd prikkelend genoeg om tot een goed gesprek te komen. Een gesprek dat echt ergens over gaat, diepgang heeft, een filosofisch gesprek bijvoorbeeld.
Daarom zijn de Praatprikkels ontwikkeld. Praatprikkels zijn kaartjes met daarop een filosofische vraag en bieden zo een laagdrempelige manier om te filosoferen met kinderen. Je pakt ze er zo even bij in de kring of thuis aan tafel. Je trekt een kaartje en het gesprek kan beginnen.
Elke vraag kan meerdere filosofische thema’s oproepen zoals waarheid, tijd, vriendschap, identiteit, gelijkheid, vrijheid en nog veel meer. Het maakt niet uit bij welk thema het gesprek uitkomt. Elk kaartje bevat een illustratie die de vraag ondersteunt en vaak ook al aan het denken zet.
Het enige wat de volwassene moet doen is de kinderen zo lang mogelijk stimuleren om verder te denken door hun antwoorden te bevragen met doorvraagvragen, bijvoorbeeld met een van de vragen die op de achterkant van de kaartjes staan. Je krijgt bij je pakje Praatprikkels bovendien ook als aanvulling gratis 30 digitale doorvraagkaarten cadeau.
Vanaf 6 jaar.
Je kan deze kaarten hier vinden
Filosofiebox
Deze box Van Stine Jensen, bekend van haar wondermooie boeken over onder andere het thema ‘rouwen met kinderen’, bevat kaarten vol uitdagende vragen om jezelf en anderen beter te leren kennen. Trek een kaart en voer de mooiste gesprekken. Want hoe vaak komen we eigenlijk nog echt in gesprekken met mensen sinds de digitalisatie? Deze box bestaat uit 40 kaarten die voor alle leeftijden geschikt zijn. Ook fijn om bijvoorbeeld tijdens een gezinsgesprek te doen.
Je kan deze kaarten hier vinden
Praatplaatjes
Kleuters zijn de beste filosofen die er zijn. Ze zitten nog niet vast in kennis en gaan spontaan over elke vraag nadenken. Het is daarom hartverwarmend om met ze in gesprek te gaan over filosofische vragen. Dat kan met de Praatplaatjes.De plaatjes maken de gespreksonderwerpen voor de kinderen concreet en bieden tegelijkertijd de begeleider structuur voor het gesprek.
Waarom praatplaatjes?
Denken met jonge kinderen gaat het makkelijkst als je over concrete voorwerpen en mensen uit de wereld om hen heen een gesprek begint. Daarom wordt gewerkt met illustraties, praatplaatjes dus. De 50 kaarten met illustraties zijn 94 x 135 mm groot zodat ze ook goed te bekijken zijn in een groep kinderen. Met deze praatplaatjes kunnen 48 vragen onderzocht worden, die staan op de achterkant. Er worden ook graafvragen bij de onderzoeksvragen gegeven. Zo wordt het de gebruiker makkelijk gemaakt om een thema uit te diepen. Bij de kaartenset zit ook een duidelijke, maar korte, gebruiksaanwijzing, zodat je snel en makkelijk aan de slag kunt.
Kans
Voor de ouder of begeleider van het gesprek biedt het bovendien een prachtkans om het kind op een andere manier te leren kennen. Je leert niet zozeer wat het kind denkt maar vooral hoe het denkt en dat kan een heel ander en verfrissend beeld geven. Het is gewoon zeer verrassend om te filosoferen met kinderen. Hun redeneringen zijn vaak ontroerend, origineel, creatief en ook verbazingwekkend slim.
Je kan de praatplaatjes hier vinden
3. Filosofische spelletjes voor kinderen
Denkdobbelen
Dit spelbord is een ware MUST HAVE voor in de klas. Jij kan je eigen spel maken of gebruik maken van de meer dan 31 mogelijkheden dat je kunt doen met Denkdobbelen die al voor jou zijn uitgewerkt via filosovaardig. Op het bordspel staan vier gedachtenwolken waar je woorden op kunt schrijven met whiteboard stift. Deze kun je ook weer makkelijk uitvegen. De woorden in de wolkjes vormen samen een zin, opdracht of een vraag. Je stelt deze zinnen of vragen samen door te dobbelen met de dobbelsteen. Nadien praat je erover, maak je de opdrachten of los je zaken op. Zo heb je meer dan 31 spelmogelijkheden in één doos.
De geluksvogels – Geluk voor kinderen – het spel
Kennen jullie de boeken ‘GELUK VOOR KINDEREN’? Die worden ook vaak op scholen ingezet en gaat over belangrijke thema’s over vriendschap en samenleven. Aan de hand van vogels en hun eigenschappen leren kinderen er meer over. Dit is het spel. Het doel van het spel is om, aan de hand van de geluksopdrachten, samen een zo groot mogelijk warm nest te bouwen en zo op zoek te gaan naar meer geluk. Thuis of in de klas. Je kan ze inzetten wanneer en waar je maar wil. Er zijn 100 opdrachten verdeeld over de 10 pijlers van geluk. Elke keer als je gewerkt hebt aan een opdracht kleur je een vakje op de kleurplaat. Vanaf 7 jaar!
Vragenvulkaan
De Vragenvulkaan is een doosje met 36 inspiratie- en fotokaarten die jong en oud op een speelse manier aanzetten tot filosoferen. Door het spelen ervan leer je elkaar op een andere manier kennen en leer je een eigen betekenis geven aan dingen.
INSPIRATIEKAARTEN voor de begeleider
De inspiratiekaarten zijn prachtig vormgegeven (105x150mm). Ze leiden je op een laagdrempelige manier naar een verdiepend gesprek en geven je inspiratie voor een leuke, creatieve activiteit. Op elke kaart:
- een korte tekst of weetje dat thema inleidt
- 5 filosofische vragen om goed over na te denken
- een creatieve opdracht om thema ook beeldend, muzikaal, lichamelijk, …vorm te geven
Ideaal om thuis de dag mee af te sluiten of in de klas wanneer je wat tijd over hebt. Of waarom niet in de kangoeroe- of zorgklas, het museum, de yogales, dramaklas,…? Kinderen voelen zich sterker door hun eigen gedachten te mogen uiten en leren in dialoog gaan met anderen.
Fotokaarten
Met de fotokaarten speel je het lavaspel. Elke deelnemer krijgt een aantal fotokaarten. Om de beurt wordt met de speciale dobbelsteen gegooid. Daarbij hoort telkens een opdracht: duo’s of trio’s leggen, vragen bedenken, dilemma’s oplossen of argumenten geven. Voer je de opdracht goed uit, dan verzamel je lavasteentjes voor de groep. De gesprekjestussendoor mogen zo lang of kort zijn als nodig. Het belangrijkste is dat je er plezier in hebt om te twijfelen, te luisteren, te denken en te lachen! Want filosoferen…dat is leuk! De fotokaarten kan je bovendien op verschillende andere manieren gebruiken: voor een eerste kennismaking, als energizer, voor een creatieve kijkopdracht,…
De Vragenvulkaan kan je rechtstreeks bij de Denkkaravaan bestellen en voor NL via de webshop van Filosovaardig.nl.
4. Interessant als je gaat filosoferen met kinderen
Ik begrijp best goed dat je, naast deze filosofische boeken en filosofische spellen voor kinderen wel nood hebt aan een beetje houvast. Hoe begin je er nu aan als volwassene samen met kinderen of een grotere groep kinderen? Je kan zowel in Nederland als in België beroep doen op professionals die eens een workshop bij jou in de klas komen geven. Ik raad de Denkkaravaan aan in BE, Filodroom en Filosovaardig in NL. Ongetwijfeld zijn er nog anderen ook! Zoek maar eens op waar ze in jouw buurt workshops filosofie met kinderen geven.
5. Challenges, praatkaartjes en activiteiten rond filosoferen
Ook kan je leuke wandelingen, workshops, challenges vinden op verschillende websites die tips geven over filosoferen met kinderen. Die leuke activiteiten heb ik in een artikel gezet: Week van de kinderfilosofie: activiteiten en tips ! Ga zeker eens een kijkje nemen.
Ken jij deze filosofische boeken en spelletjes al? Filosofeer jij wel eens met (je) kinderen?
XOXO Nathalie
1 Comment
Tineke
8 juni 2020 at 07:58Dit klinkt echt superleuk, ik zal het onthouden voor wanneer die van mij iets ouder zijn.