Een groeiportfolio inzetten voor een growth mindset

In het basisonderwijs speelt de ontwikkeling van kinderen een belangrijke rol. Een groeiportfolio kan hierbij een waardevol hulpmiddel zijn om kinderen actief te betrekken bij hun eigen leerproces. Maar hoe zet je zo’n groeiportfolio effectief in, en wat zijn de voordelen? In dit artikel lees je hoe je een groeiportfolio kunt gebruiken om niet alleen de groei van leerlingen te stimuleren, maar ook om de communicatie met ouders te versterken.

Wat is een groeiportfolio?

Een groeiportfolio is een persoonlijk document of digitaal platform waarin leerlingen hun werk, reflecties en behaalde doelen verzamelen. Het is veel meer dan alleen een verzameling werkstukken: het toont de voortgang van de leerling in een bepaalde periode en stimuleert een groeimindset. Kinderen leren niet alleen wat ze hebben bereikt, maar ook hoe ze dat hebben gedaan en waar ze nog aan kunnen werken.

lees ook: Karakterkracht, inzicht krijgen in jezelf…

Voordelen van een groeiportfolio

1. Bevordert een groeimindset
   Door de nadruk te leggen op vooruitgang in plaats van alleen resultaten, leren kinderen dat fouten maken en uitdagingen aangaan een essentieel onderdeel zijn van het leerproces. Ze krijgen meer zelfvertrouwen en zijn bereid om nieuwe dingen te proberen.
2. Versterkt zelfreflectie en eigenaarschap
   Het portfolio moedigt kinderen aan om na te denken over hun eigen ontwikkeling. Ze worden zich bewuster van hun sterke punten en verbeterpunten, wat hun zelfvertrouwen en autonomie vergroot.
3. Duidelijke communicatie met ouders
   Een groeiportfolio biedt ouders inzicht in de voortgang van hun kind. Het is een handig hulpmiddel tijdens oudergesprekken om niet alleen cijfers te bespreken, maar ook de algehele ontwikkeling en inzet van het kind.
4. Motivatie en trots
   Wanneer kinderen hun vooruitgang terugzien in het portfolio, voelen ze zich vaak trots. Het is een tastbaar bewijs van hun inspanningen, wat hen motiveert om door te gaan.

lees ook: Emotiehoek inrichten thuis of in de klas

Hoe gebruik je een groeiportfolio in de klas?

1. Introduceer het stap voor stap
Introduceer het concept van een groeiportfolio in kleine stapjes. Begin bijvoorbeeld met een paar opdrachten waar kinderen hun proces moeten vastleggen en hierover moeten reflecteren. Zorg ervoor dat leerlingen begrijpen dat het niet alleen gaat om hun beste werk, maar om hun ontwikkeling.

2. Stimuleer reflectie
Zorg dat kinderen regelmatig reflecteren op hun werk. Vragen als “Wat heb ik goed gedaan?” en “Wat zou ik de volgende keer anders doen?” kunnen helpen om het reflectieproces op gang te brengen.

3. Maak het portfolio persoonlijk
Moedig leerlingen aan om hun portfolio persoonlijk te maken. Laat ze werkstukken kiezen waar ze trots op zijn, maar ook werk waarin ze hun eigen leerproces kunnen herkennen. Dit kan gaan om projecten, tekeningen, verslagen, of zelfs foto’s van praktische activiteiten.

4. Gebruik het tijdens oudercontacten
Het groeiportfolio kan een waardevol middel zijn tijdens oudergesprekken. In plaats van te focussen op cijfers, kun je samen met de leerling en de ouders kijken naar de groei die zichtbaar is in het portfolio. Dit geeft een breder en completer beeld van het kind.

5. Digitale of fysieke portfolio’s?
Er zijn veel verschillende tools beschikbaar voor digitale portfolio’s (zoals Seesaw of Google Classroom), maar een fysiek portfolio kan ook heel goed werken, zeker voor jongere leerlingen. In mijn klas hebben de leerlingen allemaal een kaft waar ze hun werkjes en documenten in bewaren. Die kaft is van hen. Kies wat het beste past bij jouw klas en situatie.

lees ook: Groepsvorming in de klas, een heel jaar door!

Tips om te starten

• Begin klein: laat leerlingen bijvoorbeeld eerst een aantal opdrachten selecteren die ze in het portfolio willen opnemen.
• Geef regelmatig feedback op hun reflecties, zodat ze leren hoe ze dit proces kunnen verbeteren.
• Betrek ouders door hen uit te nodigen om samen met hun kind het portfolio door te nemen en vragen te stellen over de voortgang.

lees ook: Een Kamishibai gebruiken in de klas én thuis!

Voorbeelden van werkjes en zaken in het groeiportfolio

Werkstukken en opdrachten
Dit kunnen bijvoorbeeld taal- of rekentaken zijn, creatieve schrijfopdrachten, tekeningen of onderzoeksprojecten. Het gaat niet alleen om het eindresultaat, maar vooral om het proces ernaartoe. Laat kinderen reflecteren op hun aanpak, wat ze geleerd hebben en waar ze trots op zijn.

Reflectieformulieren
Regelmatige zelfreflectie is essentieel in een groeiportfolio. Je kunt kinderen bijvoorbeeld laten reflecteren aan de hand van vragen zoals:

• Wat vond ik lastig aan deze opdracht?
• Hoe heb ik dit opgelost?
• Wat heb ik geleerd?
• Wat zou ik anders doen de volgende keer?

Feedback van de leerkracht
Voeg regelmatig feedback van jou als leerkracht toe. Dit kan helpen om de leerling te begeleiden in zijn/haar leerproces. Laat kinderen ook reflecteren op hoe ze met die feedback zijn omgegaan en wat ze ervan geleerd hebben.

Peer-feedback
Feedback van klasgenoten kan heel waardevol zijn. Kinderen leren niet alleen om naar hun eigen werk te kijken, maar ook om opbouwende kritiek te geven aan anderen. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een gestructureerde feedbackopdracht waarbij klasgenoten elkaars werk bekijken en tips geven.

Foto’s of video’s van praktische activiteiten
Niet alle leerlingen bloeien op tijdens schriftelijke taken. Het is daarom belangrijk om andere soorten werk ook een plek te geven. Denk aan foto’s of video’s van groepswerk, kunstprojecten, sportprestaties of experimenten tijdens een natuur- en techniekles. Dit helpt om een vollediger beeld te geven van hun ontwikkeling.

Persoonlijke doelen en voortgang
Laat kinderen doelen stellen, bijvoorbeeld aan het begin van een periode of schooljaar. Deze doelen kunnen academisch zijn, maar ook sociaal-emotioneel (bijvoorbeeld: “Ik wil beter leren samenwerken met anderen” of “Ik wil mijn spreekbeurten met meer zelfvertrouwen doen”). Laat ze regelmatig reflecteren op hun voortgang.

Leeslogboek of schrijfportfolio
Een leeslogboek kan een geweldige manier zijn om kinderen hun leesontwikkeling te laten bijhouden. Ze kunnen reflecteren op boeken die ze hebben gelezen, hun favoriete passages noteren, en zelf nieuwe boeken aan bevelen aan klasgenoten. Ook een schrijfportfolio waarin ze hun verhalen, essays en gedichten bijhouden, kan een mooie aanvulling zijn.

Uitdagingen of mislukkingen
Vaak leren kinderen juist het meest van momenten waarop iets niet goed ging. Moedig ze aan om ook werk te bewaren waar ze moeite mee hadden of fouten hebben gemaakt, en hierop te reflecteren. Dit sluit goed aan bij de groeimindset: het besef dat falen een onderdeel is van leren.

Creatieve uitingen
Dit kan van alles zijn: tekeningen, knutselprojecten, muziekstukken of dramastukken. Door deze werkjes op te nemen in het portfolio krijgen kinderen de kans om te laten zien op welke creatieve manieren ze zich ontwikkelen. Dit kan ook heel motiverend zijn voor kinderen die meer moeite hebben met de reguliere, cognitieve vakken.

Sociale interacties en samenwerking
Kinderen kunnen reflecteren op samenwerkingsopdrachten. Hoe hebben ze in een groepje gewerkt? Wat hebben ze geleerd van hun klasgenoten? Je kunt ze ook laten nadenken over hoe ze hun eigen bijdrage zien binnen een team en wat ze zouden verbeteren.

lees ook: Hoe ik persoonlijk vind dat we ons onderwijs moeten aanpassen

Activiteiten om een groeiportfolio te vullen

• Projectgebaseerd leren: Bij projectwerk kunnen kinderen hun gehele proces vastleggen, van het bedenken van een idee tot het uitvoeren ervan, inclusief hun reflecties op de obstakels die ze zijn tegengekomen.
• Wekelijkse reflectiemomenten: Laat kinderen aan het eind van de week één taak kiezen waar ze trots op zijn en één waar ze nog aan willen werken. Dit kan helpen om bewust te worden van de eigen ontwikkeling.
• Presentatie van het portfolio: Laat kinderen hun portfolio presenteren aan hun klas of aan ouders. Dit zorgt ervoor dat ze stilstaan bij hun eigen groei en leren om trots te zijn op wat ze bereikt hebben.
• Portfolio-bespreking: Eens per trimester kun je individuele gesprekken voeren met leerlingen om hun portfolio door te nemen. Dit kan een goed moment zijn om samen met de leerling nieuwe doelen te stellen.
• Ouderparticipatie: Stimuleer ouders om regelmatig samen met hun kind het portfolio te bekijken. Dit zorgt voor betrokkenheid en geeft ouders inzicht in de ontwikkeling van hun kind.

Boekentip

Een verhaal over een klein vlindertje met een enorme groeimindset, dat haar nieuwsgierigheid, doorzettingsvermogen en passie inzet om een oude tovenaar te helpen.Tijdens het lezen kun je, middels de ‘regenboogvragen’, met je kind of klas in gesprek gaan over uitdagingen aangaan, nieuwsgierig zijn, geduld hebben, verdrietig zijn, lekker in je vel zitten, samenwerken, doorzetten…

Geschikt voor alle kinderen van 4 – 10 jaar.

Met gratis werk- en portfoliobladen op EDUFORCE

volg zeker ook op instagram ONDERWIJSCOACHING.BE waar je een filmpje vindt van het boek!

Gratis printables

Je vindt enorm veel leuke printables op het wereldwijde web. Zeker als het om groeimindset gaat. Die kan je onder andere vinden op mijn Pinterest bord. Ik maakte ook zelf een bundeltje met blaadjes om in te zetten en hun groeiportfolio aan te vullen. Ik deel ze graag gratis met jullie…

Hoe ga jij aan de slag?

XOXO Nathalie

`