Dit is een artikel over het belang van ontwikkelend leren geschreven door Guy Stevens. Hij schreef hét boek ‘Help, te veel kinderen vallen uit op school’. Een boek dat ik zelf zeer interessant vond. Een eye opener zo waar. Ik vroeg hem dan ook een stuk te schrijven voor mijn blog, omdat hij het zelf véél beter kan verwoorden dan ik. Hij wil met het boek ouders, leerkrachten en scholen meegeven dat er een duidelijk verband bestaat tussen de (neurologische) ontwikkeling van kinderen en hun schoolprestaties. Deze link geldt ook voor de zichtbare toename van leer- en gedragsproblemen.
Ontwikkelend leren
Om het belang van ontwikkelend leren te staven en de link tussen die ontwikkeling en schoolprestaties heeft Guy Stevens gedurende meer als 20 jaar een wetenschappelijk onderbouwde duiding gezocht in het observeren van kinderen van 2,5 jaar tot 7 jaar, heel veel literatuur verslonden en een aantal navormingen gevolgd. Hij is tevens een leerkracht bewegingsopvoeding op pensioen en heeft zowel met kleuters als leerlingen gewerkt. Het vervolg van dit artikel is in de woorden van Guy:
Heel veel kennis van ontwikkelingsbiologen, – neurologen, -psychologen en – therapeuten hebben me puzzels aangereikt om tot een holistisch (geheel) verhaal te komen. Het concept van ontwikkelend leren is zo ontstaan.
We onderschatten vaak de biologische rol in het kunnen leren, het vermogen om te leren. Dit wordt maar voor 45 % uitgemaakt door de begaafdheid en de rest door de omgeving. Inderdaad, de ervaringskansen vanaf de geboorte bepalen hoe goed de hersenverbindingen ‘geboetseerd’ kunnen worden voor het graag, goed en zelfstandig leren.
lees ook: Spelen met loose parts in de Sensory table
Welke ervaringskansen vanaf de geboorte heeft het kinderbrein nodig?
Zintuiglijke ervaringen
Vooral het zien, horen en voelen zijn belangrijk voor het latere leren lezen, rekenen en schrijven. Kinderen die hier veel kansen toe krijgen blijken nadien vooral goed opdrachten en instructies te kunnen zien en horen. Details zien, nieuwe leerstof aan het gekende koppelen en gemakkelijker tot schrijven komen, worden dan mogelijk.
TIPS: in de natuur dichtbij en ver kijken, (buiten) spelen en verschillende geluiden opvangen, met handen en ogen samen werken (knutselen bijvoorbeeld), met handen in zand, klei, water,… met kralen, vingerverf,.. werken. Voeldozen, blote voetenpad, geblindoekt een touw volgen, met een bal spelen en volgen met de ogen,…
lees ook: Sensory Play? It’s easy peasy lemon squizy!
Beweging
Vooral beweging die te maken heeft met evenwicht en het aanvoelen van het lichaam in ruimte en tijd, oog-handcoördinatie, het symmetrisch en gekruist bewegen zijn belangrijk. Ook de babyreflexen waardoor baby’ kunnen omrollen, zitten, kruipen en staan hebben een belangrijke rol in het latere leerproces. Ze zijn samen met de zintuiglijke ervaringen (sensomotoriek) bepalend voor het juist kunnen waarnemen. Ook het concentratievermogen, het kunnen werken en denken in beide richtingen (het lateralisatieproces) en sommige uitvoerende functies zoals het creatief en het probleemoplossend denken, de impulscontrole, denkprocessen en het werkgeheugen worden hier sterk gestimuleerd.
TIPS: op smalle vlakken staan, stappen en lopen; onder, boven, tussen, op, over lijfelijk ondervinden in verschillende houdingen en bewegingen; buiten ravotten; symmetrisch: met twee handen klappen, huppen, met twee voeten spreiden en sluiten; gekruist: kruipen, klimmen, klauteren, huppelen, hinkelen, …
Sociaal contact
Oogcontact, knuffelen, hechten, spelen, luisteren, praten, vragen stellen als ouder zijn zeer belangrijk voor het kind. Het samen spelen met anderen is belangrijk voor de emotionele en sociale vaardigheden. Via het sociaal contact verwerven kinderen de taal, worden denkprocessen gestimuleerd, leren ze door anderen te imiteren en kunnen ze instaat zijn om empathie te voelen.
TIPS: gezelschapsspelen, ploegspelen, samen met een vriendje binnen of buitenspelen, samen een opdracht uitvoeren, mogen ruzie maken met broer en zus, zelf conflicten laten oplossen,…
Vrij spel
Wat betekent dit? Zonder inmenging van volwassenen alleen of met andere kinderen spelen, bewegen en exploreren. Dit is van cruciaal belang voor al hun uitvoerende functies (zelfstandig uitvoeren), hun geheugen, oorzaak en gevolg kennen en vergelijkingen kunnen maken. Door het vrije spel krijgt het kind grip op zijn eigen realiteit waardoor heel hun leven angsten, depressies, stemmingswisselingen, gedrag- en emotionele problemen kunnen vermeden worden.
TIPS: een omgeving creëren waarin kinderen met loose parts (kosteloos) materiaal zelf creatief aan de slag gaan. Dit is vaak materiaal dat geen directe functie heeft: kartonnen doos, plank, platen, dennenappels, koord, banden, potten en pannen, stokken, stenen, neutrale legoblokken zonder plan, constructiemateriaal, …
lees ook: Superleuke knutseltips met kosteloos materiaal
Typische kleuteractiveiten
Het zijn activiteiten die het kind voorbereiden op het leren lezen, rekenen en schrijven. Het zijn grotendeels geleide vaardigheden of spelen.
TIPS:
- Rijmen, zingen, voorlezen, praten, vragen stellen bereiden het lezen voor.
- Bouwen, puzzelen, klimmen en klauteren, constructies maken bereiden het rekenen voor.
- Kralen rijgen, kleien, kliederen, scheuren, knippen, met zand en klei werken bereiden het schrijven voor.
Wat zorgt er dan voor dat zoveel kinderen en leerlingen uitvallen op school?
Hier nijpt het schoentje… steeds meer cruciale ervaringskansen voor steeds meer kinderen “vervagen” op een problematieke manier waardoor de noodzakelijke hersenverbindingen trager of niet geboetseerd worden. In de onvervangbare jaren ( 0-6 jaar) hebben kinderen immers nood aan die ervaringskansen want anders dreigen de vaardigheden en het gedrag die daar aan verbonden zijn niet meer mogelijk te worden op een later tijdstip. Met cognitieve herhalingsoefeningen kan je nu eenmaal geen ontwikkelingsproblemen mee oplossen. Baby accessoires, beeldschermen en het stilzitten, te weinig creatief speelgoed en de controledrang van volwassenen zorgen voor overscholing, – entertainment, -bescherming, -planning en minder vrij spel met alle negatieve gevolgen van dien (Carla Hannaford, Peter Gray, David Elkind, Angela Hanscom, Ilse van Loy, Mark Mieras).
In volgende blogs kunnen we verder verdiepen in het lateralisatieproces, gevoelige breinfasen, de valkuilen van de ontwikkeling, hoe kan je als school transformeren naar een OLS (Ontwikkelend Lerende School),…
In mijn boek komt dit uiteraard allemaal aan bod. Je kan het enkel bestellen via mijn email-adres omdat ik het boek zelf uitgeef: [email protected] . Het boek kost € 22,50.
Ik verzorg ook pedagogische studiedagen, lezingen in Vlaanderen en grote delen van Nederland. Je kan ZIJN WEBSITE raadplegen. Daar staat ook enorm veel onderbouwingen en uitleg op. Zeker de moeite om een kijkje te nemen.
Guy Stevens
Boekentip SPEEL!
Uiteraard helpt mijn eigen boek SPEEL! ook bij het vinden van activiteiten die de ontwikkeling van het kind ondersteunen. Zin om je te laten onderdompelen in enorm veel activiteiten voor kinderen waarbij je steeds nog eens een lading speeltips krijgt met toegang tot gratis exclusieve printables? Dan is mijn boek SPEEL! een tip!
XOXO Nathalie
No Comments